Przemoc niejedno ma imię!

Wyrządza szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym osób, które jej doświadczają, pozostawiając różne, często dalekosiężne skutki, związane nawet z utratą zdrowia lub życia. Warto umieć rozpoznawać zachowania przemocowe. Poniżej opisane sytuacje mogą w tym pomóc.

Przemoc fizyczna

„Jacek wrócił późno. Trzasnął drzwiami. A ze mną przywitał się znowu serią wyzwisk. Krzyczał, że mi nie wierzy, że jestem nikim. Popychał mnie. Złapał za rękę i wykręcił ją. Bolało. A potem… potem nie pamiętam. Leżałam na podłodze. W kuchni. Bolało mnie całe ciało. Jakby z oddali dochodził głos Jacka: Anka, musiałaś się znowu poślizgnąć, rozumiesz, rozumiesz? W drzwiach stał Kubuś, przerażony. A Jacek mówił dalej… mamusia się poślizgnęła. Idź spać”.

Szarpanie, popychanie, kopanie, uderzanie przedmiotami, krępowanie ruchów ciała, podduszanie, uderzanie głową, bicie ręką, przypalanie papierosem, okaleczenia ciała ostrymi przedmiotami, pozostawienie bez udzielenia lub wezwania pomocy i inne podobne – to zachowania typowe dla przemocy fizycznej. W ich wyniku możesz odnieść poważne obrażenia zdrowia, lub zagrażać Twojemu życiu

Przemoc psychiczna

Co rano zabierała dzieci do szkoły. A potem zamykała drzwi na klucz. Od zewnątrz. Od wewnątrz nie można było ich otworzyć. Zaprotestowałem tylko raz. Wtedy usłyszałem od Doroty te słowa: „Kuba, kto Ci uwierzy? Jeśli spróbujesz odejść, zostaniesz bez niczego, będziesz jeszcze większym zerem. Stracisz wszystko. Stracisz dzieci! Mój ojciec ma kontakty, o jakich sobie sprawy nie zdajesz. Piśniesz słówko, a pożałujesz".

Groźby, szantażowanie, kontrolowanie, ograniczanie wolności i kontaktów z innymi, wymuszanie posłuszeństwa, podporządkowanie, wulgaryzmy, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, umniejszanie, wyśmiewanie, krytyka, narzucanie swoich poglądów czy opinii – to zachowania świadczące o przemocy psychicznej, mające wymusić zależność i podporządkowanie się decyzjom sprawcy lub posłuszeństwo wobec sprawcy przemocy. Doświadczanie takich zachowań odbija się na Twoim zdrowiu psychicznym i fizycznym, powoduje zaburzenia snu, stres i choroby psychosomatyczne.

Przemoc ekonomiczna

„Nie tak miało być. Marek zarabiał dobrze, ale potem się zaczęło. “Wzięliśmy” pierwszą pożyczkę, potem drugą. Miał kupić samochód, ale samochodu nie było. Pieniędzy też nie. Kiedy przychodziły listy zabronił mi otwierać. Ale widziałam, że to z sądu, że to z banku… Kiedy odmówiłam wzięcia trzeciej, zaczęło się piekło. Z domu znikały moje rzeczy. Groźby od Marka. Koleżanki mówiły: Kasia, uciekaj!”

Zaciąganie długów i kredytów bez zgody małżonka, zmuszanie do pożyczek, okradanie z rzeczy osobistych i pieniędzy, zabieranie wypłat, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, zmuszanie do pożyczek po rodzinie lub bliskich, niezaspokajanie materialnych potrzeb rodziny, ograniczenie dostępu do rzeczy i pomieszczeń niezbędnych do życia (odcięcie prądu, utrudnienie dostępu do łazienki) – to zachowania będące przemocą ekonomiczną. Mają one na celu odbieranie osobie poczucia godności, pozbawienie możliwości zaspokajania potrzeb i doprowadzenie do sytuacji całkowitej zależności od sprawcy przemocy.

Przemoc seksualna

„Najpierw Kamil zaczynał mówić o swoich fantazjach. Potem zaczął mówić „Anita, ty nie myślisz o moich potrzebach” i budzić we mnie poczucie winy. Myślałam, że może ludzie tak robią. Aż w końcu, szczególnie gdy wracał pijany po firmowej imprezie lub spotkaniu z kolegami, zaczął po prostu spełniać swoje zachcianki. Zmuszał mnie do wszystkiego, na co miał ochotę i kiedy ją miał, mówiąc, że jesteśmy małżeństwem. I że to mój obowiązek. Nie mogłam protestować".

Wyśmiewanie, zmuszanie do czynności lub zachowań seksualnych, na które się nie zgadzamy, wymuszanie pożycia seksualnego, gwałt, sadyzm, zmuszanie do współżycia z osobami trzecimi, zmuszanie do oglądania pornografii to zachowania będące przemocą seksualną. Doświadczanie takich zachowań może skutkować obrażeniami fizycznymi, obniżeniem poczucia własnej wartości, prowadzi do bólu i cierpienia, poczucia utraty godności, obniżonej samooceny.

Mowa nienawiści

Wszelkie formy ekspresji, zarówno ustne, pisemne czy graficzne mające charakter obraźliwy, dyskryminacyjny, w jakikolwiek sposób wyszydzające lub poniżające kogokolwiek, ze względu na cechę prawnie chronioną, są w miejscu pracy nieakceptowane. Sytuacje o charakterze dyskryminacyjnym, mające charakter mowy nienawiści kierowanej m.in. do mniejszości narodowych czy etnicznych są równocześnie ścigane z Kodeksu Karnego.

Zaniedbanie

„Gdy Zosia zmarła, to zostałem sam. Anetka powiedziała wtedy, że dom jest na mnie za duży i że się wprowadzi. Wprowadziła się z nim. Kacper ma na nią zły wpływ. Ona sama by taka nie była. Najpierw pożyczali z mojej renty. Bo Kacpra nie wypłacili w pracy, bo potrzeba na samochód. A potem już nawet renty nie widziałem – brali po prostu. Mówiłem Anetce, że leków nie mam, że jestem głodny. Usłyszałem, że to dobrze, że może szybciej umrę".

Niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych, pozbawianie jedzenia, opieki lub niezbędnej pomocy, odmawianie pomocy medycznej lub zaopatrzenia w niezbędne leki, niezapewnienie godnych do życia warunków lokalowych, ograniczanie dostępu do pomieszczeń w domu, gdzie zaspokajane są podstawowe potrzeby (do kuchni, łazienki), chłód emocjonalny w relacjach – to przykłady przemocy określanej jako zaniedbanie. Stanowi ono rodzaj przemocy ekonomicznej. Najczęściej mówimy o zaniedbaniu w kontekście dzieci, lecz należy podkreślić, że doświadczają go równie często osoby starsze, chore i z niepełnosprawnością.